سنـــــــاریوهای کسب و کارهای غیر دولــــتی
به نام خدای خاک و خون
معنی دلبستن، معنی پیوستن، معنی دل کندن و گسستن!
معنی خاطره، آنچه بر کسی گذشته و در حافظه اش مانده
معنی خاطره، آنچه بر کسی گذشته و در حافظه اش مانده
معنی حافظه، عارضه ضبط و نگهداری مطالب و وقایع!
معنی عارضه؛ اتفاق، پیش آمد، مرض عشق!
معنی فاصله، مسافت بین دو چیز و یا دو کَس…
معنی برزخ، حائل و فاصله بین دو چیز !
معنی آتش بس، آتَش‌بَس به توقف موقتی هر جنـــــــگی گفته می‌شود….
با اقتباس از بُمــــــــــرانی
سناریو نه جنگ و نه صلــــــــــــح مذاکره در ســــــــایه، امیــــد در دل
پس از پایان درگیری ۱۲ روزه اسرائیل و ایران، در شرایط آتش بس و آرامش شکننده ای هستیم که پایدار نیست و هر لحظه ممکن است تغییر کند. آتش‌بس موقت میان اسرائیل و ایران، اقتصاد ایران را در برزخی قرار داده که بقا و موفقیت در آن، فقط نصیب کسانی می‌شود که همزمان چند آینده را باهم می‌بینند. این گزارش، نقشه راهی برای بیزنس‌های خصوصی و خانوادگی است تا در این مه‌آلودترین فصل تاریخ ایران، نه منفعل باشند، نه قربانی: بلکه ضمن مدیریت ریسک‌ها و حفظ بقای خود، آماده سناریوهای مختلف ممکن و استفاده از فرصت‌های پیش‌رو باشند: برای اینکار مالکین و مدیران‌عامل موفق برای حداقل سه سناریوی آینده اقتصادی-سیاسی ایران در سال ۱۴۰۴ کاملا فکر کرده و زیرساخت هایشان را آماده کرده‌اند/ چهار اصل کلیدی را در رهبری خود رعایت می‌کنند/ چهار پایه و زیرساخت کلیدی بیزنس‌شان را دقیقا حفظ، برنامه‌ریزی و تقویت می کنند و بر روی هشت اولویت اصلی و کلیدی بیزنس در این دوره تمرکز می‌کنند …
رهبــــــــــــــری در برزخ
برای کسب و کارهای غیردولتی در شرایط جنگی
روی اصول، امیدوارانه پافشاری کنید
عبور از چنين بحرانى مستلزم استوارى تمام قد و شهامت و صراحت بيان است. اميد در دل به همان اندازه كه نشان دادن اميد مهم است، اهميت دارد. اميد دراين مواقع داروى عبور است و مساله‌اى جمعى است.
کاملا منعطف باشید
سرعت تصميم گيرى و نشان دادن واكنش مهمتر از بررسى و تحليل دقیق‌تر است. در پى يافتن راههايى براى نشان دادن واكنش باشيد واقدامات اقتضايى سریع را تشويق كنيد.
فقط به همفکری توجه کنید
روحيه تيمى توسط گفتكو و پرسشهاى درست در سايه امنيت دادن به افراد تيم، شمارا با قدرت از اين بحران عبور ميدهد. تيم مرکزی كوچك و همدل، بنياد اساسى بقاى شماست. به تيم بيشتر از هر چيزى توجه كنيد. ارتباط شما با افراد از هميشه مهمتر است.
فقط روی ریسک‌ها تمرکز نکن، آمادگی بساز
در شرایط فعلی، مدیرعامل موفق کسی نیست که پاسخ مناسبی به شرایط فعلی دارد، بلکه کسی است که قابلیت پاسخ‌سازی در برابر شرایط کاملا متغیر آینده را دارد. ذهنیت او ترکیبی است از فرمانده نظامی، فیلسوف و معمار: در حالیکه مانند یک فرمانده نظامی شرایط را زیرنظر دارد و به هر تغییر سریعا واکنش نشان می‌دهد و تغییرات لازم را در بیزنس اعمال می‌کند، مانند یک معمار تغییرات لازم و ضروری در زیرساخت‌های بیزنس را نیز اعمال می‌کند تا زیرساخت‌هایش متناسب با این شرایط و منعطف باشد و در نهایت مانند یک فیلسوف آنچه را در آینده بازار و بیزنس‌اش می بیند و دلایل تصمیمات و تغییرات در بیزنس‌اش را بطور شفاف برای تیم‌اش تشریح می‌کند. این ذهنیت رهبری در شرایط برزخی آتش بس کنونی، چهار اصل و جنبه کلیدی زیر را بطور همزمان و بموازات اجرا می کند:
روایتی از تولد کسب‌وکارها و استعدادهای نو در دل بحران اوکراین
در میانه‌ی جنگ، بسیاری می‌جنگند برای زنده ماندن؛ اما برخی، فراتر از بقا، تلاش می‌کنند برای ساختن. در کوچه‌هایی که صدای آژیر خطر آشناست، اکنون صدای چرخ خیاطی، چاپ سه‌بعدی، و حتی تولید محتوای آنلاین به گوش می‌رسد.
در اوکراین، هزاران کسب‌وکار جدید در دل شرایط جنگی شکل گرفته‌اند:
- از نانوایی‌های سیار تا کارگاه‌های تولید لباس ضدگلوله
- بیش از ۲۶۰۰ استارتاپ فعال؛ ۱۸٪ بعد از شروع جنگ شکل گرفته‌اند
- از گروه‌های کوچک فناوری تا کافه‌های محلی و خدمات درمانی آنلاین
و از فروشگاه‌های اینترنتی خانگی تا تیم‌های تعمیر پهپاد در گاراژهای شخصی، افراد تازه‌نفس از دانش‌آموز گرفته تا بازنشسته، از پناهجو تا مهاجر برگشته با خلاقیت و جسارت کسب‌وکارهایی راه انداخته‌اند که گاهی تنها با یک گوشی، اینترنت ضعیف، … و امید ساخته شده‌اند.
این نسل نو نه فقط نشانه‌ای از مقاومت، بلکه نماینده‌ی موجی از نوآفرینی‌ست. آنها ثابت کرده‌اند که حتی در برزخ جنگ و صلح، می‌توان انتخاب کرد، سازنده بود، هرچند با امکانات کم؛ چرا که مهمتر از سرمایه، اراده‌ی ساختن است.
آینــــــده سه‌گانه ۱۴۰۴ :
بیزنسی که برای یک سناریو آماده است، برای همه اتفاقات آماده نیست
سال ۱۴۰۴ نقطه عطف شرایط سیاسی-اقتصادی ایران است و به همین علت ما در این سال با چند شرایط کاملا مختلف و متفاوت روبرو خواهیم بود: پس از جنگ سرد و ترورهای و تهدیدهای سال ۱۴۰۳، ما در چند روز گذشته عملا جنگ مستقیم ۱۲ روزهای را با اسرائیل تجربه کردیم. آتش‌بس کنونی هرچند ناپایدار و موقت است، اما این شرایط برزخی می تواند بین ۶ تا ۱۲ ماه بطول انجامد و در طی این دوره در مقاطعی مجددا شاهد درگیری و شکستن این آتش‌بس باشیم. در نهایت طی ۶ تا ۱۲ ماه آینده، باید در انتظار پیشرفت مذاکرات بین آمریکا و ایران در سایه این دوگانه آتش‌بس-درگیری‌های محدود بود که عملا منجر به پایان برزخ فعلی است: ورود به یک دوره صلح درازمدت و توافق‌نامه محدود و سپس جامع بین ایران و آمریکا پایان قطعی این برزخ است. این آینده سه گانه بطور فشرده در ۹ ماهه باقیمانده سال ۱۴۰۴، در انتظار بیزنس‌ها خواهد بود و بنابراین نیاز است بیزنس‌ها برای مواجهه با هر یک از سه سناریو زیر در سال ۱۴۰۴ و تبعات و آثارش در بازار آماده باشند:
خوش حســـــاب باش، نقد بمان و درک کن
حافظــــــــه است که می‌ماند و رشد را تضمین می‌کند، کسب و کارهایی که درک می کنند، می‌مانند و آنهایی که ســــود‌جویی می کنند، برکت نمی کنند ….
در بازارهای ناپایدار و دوران‌های بحرانی، کسب‌وکارهایی که «خوش‌حساب» می‌مانند در قبال مشتری، تأمین‌کننده یا حتی نیروی‌انسانی، بذر اعتماد را می‌کارند. ممکن است سود آنی از دست برود، اما حافظه‌ی بازار فراموش نمی‌کند. برندهایی که درک می‌کنند که فشار روی همه است، و به‌جای سودجویی لحظه‌ای، رفتار انسانی و حرفه‌ای دارند، بی‌صدا در ذهن‌ها ریشه می‌زنند.
تجربه نشان داده در بزنگاه‌ها، «ادب کسب‌وکار» خودش را نشان می‌دهد. آنهایی که فقط به سود می‌اندیشند، شاید بمانند، اما اثری خلق نمی‌کنند. اما برندهایی که فهم، همدلی و انصاف را به سود ترجیح می‌دهند، به هنر نزدیک می‌شوند: هنر رابطه‌سازی و اثرگذاری بلندمدت. حافظه‌ی جمعی مشتریان، پاداش این درک را دیر یا زود می‌دهد: با تکرار، وفاداری و رشد.
برای مدیریت نقدینگی این روز ها، باید برنامه داشت: برنامه ای از جنس منطق و درک حرفه‌ای در کسب و کار :
- اولویت بندی پرداخت ها بر اساس درک و تعامل
- ایجاد صندوق نقدینگی اضطراری معادل ۲ تا ۳ ماه هزینه عملیاتی
- مذاکره و تعامل بسیار قوی‌تر از همیشه با تأمین‌کنندگان
- توقف سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت غیر‌ضروری
- فروش دارایی‌های بی‌بازده یا کم‌بازده برای تبدیل به نقدینگی
پشتیبـــــــــان و بک آپ ها حیــــــاتی را داشته باش!
در شرایط جنگی ، سه منبع اساسی هر بیزینسی می تونه هدف حملات فیزیکی – سایبری باشه و باید بک آپ و پشتییان لازم از آنها داشته باشی:
| استراتژی حفاظت از منابع | منابع هدف حمله ( فیزیکی یا سایبری) |
| تقسیم نقدینگی در چند بانک و صندق متفاوت نگهداری از نقدینگی در بانک های کم رسیک تر ( بانک های غیر دولتی و غیر نظامی) | منابع نقدینگی |
| پشتیبانی و بک آپ گیری از کلیه اطلاعات بیزینس روی فضا های ذخیره داخلی به صورت روزانه انتقال دیتا و اطلاعات از هاست های خارحی به هاست داخلی | اطلاعات و دیتا بیس ها و فایل های بیزینس |
| انتقال وبسایت از هاست های خارجی به هاست های داخلی ( برای آمادگی در برابر قطع اینترنت بین المللی) ایجاد گروه های پشتیبان ضروری با تیم و سایر ذینفعان در شبکه های اجتماعی داخلی | مسیرها و کانال های دسترسی به وبسایت / شبکه های اجتماعی /گروه های ضروری پرسنل و مشتریان |
لــــــــــزوم تنــــوع در عین تمــــــرکز
هنوز نفهمیدی که یه کسب‌وکار روی یه بازار و یه مسیر تمرکز داره، ولی اگه فقط روی یه ستون باشی، با لرزش اول می‌لرزی. تمرکز لازمه، اما وابستگی نه.
تمرکز، ستون فقرات هر کسب‌وکاریه. یعنی بدونی برای کی، چی تولید می‌کنی و چرا. یعنی بازار اصلی‌ات رو بشناسی، مزیت رقابتی‌ات رو بسنجی و نذاری انرژی‌ات توی صد مسیر مختلف پخش شه. اما تمرکز کور، درست مثل راه رفتن با چشم بسته است. اگه بازار اصلی‌ات بلرزه، اگه قانون عوض شه، اگه سلیقه‌ی مشتری تغییر کنه کل کسب‌وکارت می‌تونه در خطر باشه.
اینجاست که «لاین دوم»، نه یک حواس‌پرتی، بلکه یک تدبیر حرفه‌ایه. یه لاین مکمل که هم‌راستا با مسیر اصلی باشه، اما از جنس دیگه‌ای: شاید یه سرویس جانبی، شاید یه بازار جدید برای همون توانمندی‌هات، شاید یه مدل درآمدی تکرارپذیر در کنار فروش پروژه‌ای. مهم اینه که این خط دوم، پایه‌های تو رو محکم‌تر می‌کنه، نه اینکه تمرکزت رو از بین ببره.
کسب‌وکار موفق اونیه که مثل یک دونده‌ی حرفه‌ای، مسیرش رو می‌شناسه، اما کنار خودش هم‌تمرینی داره. روی لاین اول سرمایه‌گذاری می‌کنه، برند می‌سازه، وفاداری می‌گیره. ولی با لاین دوم، انعطاف‌پذیری می‌خره؛ یه حاشیه‌ی امن، یه مانع از سقوط.
دنیا پر از مثال‌هاییه که تمرکز داشتن، اما برای روز مبادا آماده بودن. و اونایی که فکر کردن تنوع، خیانت به تمرکزه و تنها ستون که شکست، همه چیزشون باهاش رفت.
امیدوار و واقع بین باشیم
در بازارهای ناپایدار و دوران‌های بحرانی، کسب‌وکارهایی که «خوش‌حساب» می‌مانند در قبال مشتری، تأمین‌کننده یا حتی نیروی انسانی بذر اعتماد را می‌کارند. ممکن است سود آنی از دست برود، اما حافظه‌ی بازار فراموش نمی‌کند. برندهایی که درک می‌کنند فشار روی همه است، و به‌جای سودجویی لحظه‌ای، رفتار انسانی و حرفه‌ای دارند، بی‌صدا در ذهن‌ها ریشه می‌زنند.
تجربه نشان داده در بزنگاه‌ها، «ادب کسب‌وکار» خودش را نشان می‌دهد. آنهایی که فقط به سود می‌اندیشند، شاید بمانند، اما اثری خلق نمی‌کنند. اما برندهایی که فهم، همدلی و انصاف را به سود ترجیح می‌دهند، به هنر نزدیک می‌شوند: هنر رابطه‌سازی و اثرگذاری بلندمدت. حافظه‌ی جمعی مشتریان پاداش این درک را دیر یا زود می‌دهد: با تکرار، وفاداری و رشد.
همه دارن ادامه میدن، فکر نکن ترسیدن …
در دوران ابهام، وقتی تصمیم‌گیری‌ها سخت و فضا خاکستری است، برندهای قوی سکوت نمی‌کنند بلکه اعتماد می‌سازند. مشتری‌ها دنبال کسانی هستن که هنوز سر پا ایستادن، هنوز صادقن، هنوز می‌دونن چرا و برای کی هستن.
در برزخی مثل آتش‌بس، ترس طبیعی‌ست، اما فلج شدن نه. برندهایی که ادامه میدن، همین الان دارن جای خودشون رو در ذهن‌ها و دل‌ها تثبیت می‌کنن. با ثبات در پیام، با رفتار انسانی، با حضور معنادار.
برای اینکه «ادامه بدی» و دیده بشی، از برندت این‌طور محافظت کن:
- حضورت رو در فضای دیجیتال حفظ کن، با پیام‌هایی که واقعی، باثبات و آینده دارن
- با مشتری‌های فعلی‌ات حرف بزن، نزدیک‌تر شو. یه تماس، یه پیام شخصی، یه حس شنیده شدن
- شفاف باش از وضعیت شرکت و برنامه‌هات بگو، حتی اگه کامل نیستن
- تیم‌ات رو آماده کن برای روزهای پرتنش، برای اینکه هر ارتباط، یک فرصت ساختن باشه
همه نای دویدن ندارن، اما هنوز دارن راه می‌رن. با حضور آگاهانه، می‌تونی برندت رو تبدیل کنی به نقطه‌ی امنِ نگاه‌ها. این یعنی ادامه دادن. این یعنی برند بودن.
لیست اولویت‌ها و فعالیت‌های اجرائی
هر بیزنسی برای تکمیل نقشه راه آینده‌اش، به نحوی که برای آینده سه‌گانه ایران ۱۴۰۴ و سناریوهای مختلف آن برنامه داشته باشد، نیازه هشت فعالیت زیر را بعنوان اولویت‌های اصلی عملیات خود در مدت ۲ ماهه آینده برنامه‌ریزی و تکمیل کنه.
خروجی‌های این فعالیت‌ها، امکان فعالیت بهینه و موثر آن بیزنس را در هر سه سناریویی که در سال ۱۴۰۴ رخ خواهد داد، فراهم می‌کنه: تاهم ریسک‌هاش را مدیریت کنه و موجودیتش را حفظ کنه، و هم از فرصت‌های طلایی آینده ایران و بازارش حداکثر استفاده را بکنه.
| نتیجه مورد انتظار | مسئول | اقدام کلیدی |
| تدوین نقشه چند‌سناریویی برای تصمیم‌گیری | مدیرعامل / مشاور استراتژی | برگزاری جلسه تحلیل سناریوها |
| افزایش آمادگی در برابر شوک مالی و حفاظت از منابع حیاتی نقدینگی / اطلاعاتی / ارتباطی | مدیر مالی / آی تی | تنظیم صندوق اضطراری نقدی و پشتیبانی ها و بک آپ های اطلاعات روزانه |
| کاهش وابستگی به درآمد اصلی | مدیر فروش و توسعه / مشاور توسعه بازار | طراحی یک لاین مکمل درآمد |
| کاهش فشار هزینه‌های ثابت | مدیر اجرایی | بازبینی ساختار هزینه‌ها |
| پایداری زنجیره تأمین و نقدینگی | مدیر خرید | مذاکره مجدد با تأمین‌کننده‌ها |
| ایجاد اعتماد در بازار | مدیر برند / مشاور برندینگ | پیام‌سازی برند و بازاریابی مطمئن |
| چابکی عملیاتی در شرایط درگیریجدید | مدیر / مشاور منابع انسانی | آموزش تیم برای بحران |
| آمادگی برای جهش سریع | مدیر توسعه / مشاور استراتژی | تدوین نقشه رشد در فرصت احتمالی صلح |
